In de afgelopen decennia is leeftijdsonderzoek naar voren gekomen als een nieuwe benadering voor het bestuderen van jeugdliteratuur. Dit boek is een samenwerking tussen enkele leden van het CAFYR team en bouwt voort op dat onderzoek, maar breidt het ook aanzienlijk uit door leeftijd te onderzoeken in verschillende aspecten van jeugdliteratuur: de leeftijd van de auteur, de personages, de schrijfstijl, het beoogde lezerspubliek en de echte lezer. Bovendien onderzoeken de auteurs welke verschillende theorieën en methoden gebruikt kunnen worden om leeftijd in jeugdliteratuur te bestuderen, en wat hun mogelijkheden en beperkingen zijn. In de analyses worden leeftijdsstudies gecombineerd met studies over het schrijven van levensverhalen, cognitieve narratologie, digital humanities, vergelijkende literatuurstudies, lezersresponsonderzoek en mediastudies. Al deze verschillende invalshoeken worden toegepast op een diepgaande verkenning van het oeuvre van Brits auteur David Almond. De esthetische en thematische rijkdom van Almonds werk wordt alom erkend. Dit boek draagt bij aan het begrip van zijn oeuvre door een veelzijdige analyse van de leeftijd te bieden. Naast de bespreking van de verfilming van zijn bekendste roman Skellig, biedt dit boek ook analyses van werken die minder aandacht hebben gekregen, zoals Counting Stars, Clay en Bone Music. Lezers krijgen ook een beter begrip van Almond als crosswriter van literatuur voor kinderen, adolescenten en volwassenen.
Joosen, Vanessa, Michelle Anya Anjirbag, Leander Duthoy, Lindsey Geybels, Frauke Pauwels & Emma-Louise Silva. ‘Age in David Almond’s Oeuvre: A Multi-Method to Studying Age and the Life Course in Children’s Literature’.
Routledge, 2023.
doi: 10.4324/9781003369608
In jeugdboeken kunnen dromen een plek zijn waar jonge personages en oudere figuren in het verhaal met elkaar verbonden worden. In dit artikel presenteert Vanessa Joosen drie methoden om intergenerationele ontmoetingen in en door dromen te bestuderen in een selectie van hedendaagse Nederlandstalige kinderboeken. Ze doet dit door middel van een digitale analyse van een corpus van 81 boeken om aan te tonen dat hoe ouder de personages zijn, hoe minder vaak wordt beschreven dat ze dromen. Vervolgens legt een close reading van intergenerationele dromen onder andere de associaties van dromen met genezing en dood bloot. Tot slot laat een onderzoek van lezersreacties zien dat lezers sommige droommechanismen al op jonge leeftijd begrijpen en dat oudere lezers soms gebruik maken van Freudiaanse theorie om dromen te interpreteren, maar dat sommigen zich daar ook tegen verzetten.
Joosen, Vanessa. ‘Encounters of a Dreamy Kind: Dreams as Spaces for Intergenerational Play and Healing in Dutch Children’s Literature’.
Traum und Träumen in Kinder- und Jugendmedien, edited by Iris Schäfer, Brill, 2023, pp. 35–49.
doi: 10.30965/9783846767481_003
In dit artikel bespreekt Leander Duthoy hoe kinderen en volwassenen tijdens het lezen van jeugdliteratuur de concepten ‘onschuld’ en ‘wijsheid’ als leeftijdsnormen gebruiken om na te denken over zowel hun eigen leeftijd als de leeftijd van fictieve personages. Hij verzamelde gegevens door middel van semi-gestructureerde interviews en focusgroepdiscussies met lezers van negen tot vijfenzeventig jaar oud. In deze gesprekken reflecteerden Leander en zijn lezers op twee Nederlandstalige kinderboeken: Iep! (1996), geschreven door Joke van Leeuwen, en Voor altijd samen, amen (1999), geschreven door Guus Kuijer. Jongere lezers waren zich bewust van het discours van volwassenen over kinderlijke onschuld, dat sommigen kritiekloos overnamen, terwijl anderen toegaven zich af en toe onschuldig voor te doen om aan de woede van volwassenen te ontsnappen. Bovendien gebruikten diezelfde jonge lezers ook onschuld om de leeftijd van jonge personages in te schatten. Jongvolwassen lezers beschouwden zowel jonge als oude personages soms als onschuldig. Oudere lezers benadrukten daarentegen hun eigen wijsheid en gebruikten deze lens om te reflecteren op de leeftijd van personages. Wijsheid kwam daarom naar voren als een belangrijke leeftijdsnorm die oudere lezers niet alleen gebruikten als waardering van oudere personages, maar ook om positieve betekenis te geven aan hun eigen ervaring van ouderdom. Sommige personages die door oudere lezers als bijzonder wijs werden gezien, werden door jongere lezers als naïef en onschuldig gezien. Door de complexiteit van de reacties van de lezers werden rechtlijnige leeftijdsgebonden generalisaties van wijsheid en onschuld dus op losse schroeven gezet.
Duthoy, Leander. ‘“I Became Much Wiser over Time”: Readers’ Use of Innocence and Wisdom as Age Norms in Responses to Children’s Literature’.
International Research in Children’s Literature, vol. 15, no. 3, 2022, pp. 279–293.
doi: 10.3366/ircl.2022.0467
Al decennia bouwt Bart Moeyaert aan zijn schrijverschap. Sinds hij op zijn negentiende debuteerde met Duet met valse noten, heeft hij in België en internationaal grote faam verworven. In 2019 won hij de Astrid Lindgren Memorial Award, misschien wel de belangrijkste internationale prijs voor jeugdliteratuur. Persoonlijke ervaringen en de leeftijdsfasen die hij doorliep, bepaalden mee hoe zijn schrijverschap ontwikkelde. Vier ervaringen waren van bijzonder belang: zijn kennismaking met de Britse jeugdauteur Aidan Chambers, het schrijven van eerstelezersboeken, zijn optredens voor een gemengd publiek en het Antwerpse stadsdichterschap. Allemaal dwongen ze hem na te denken over zijn persoonlijke en artistieke overtuigingen, en wat zijn lezers en de bredere samenleving nodig hadden.
Joosen, Vanessa. ‘Bart Moeyaert as Writer, Author, Performer, and Public Figure: “That’s Also What Literature Can Be”’.
Bookbird, vol. 58, no. 3, 2020, pp. 38–41.
doi: 10.1353/BKB.2020.0060