Via vakbladen en gespecialiseerde tijdschriften delen wij ons onderzoek met andere wetenschappers en geïnteresseerden. Hieronder vind je een korte toelichting bij elke publicatie en een link naar het artikel. Ook van de auteursinterviews die Vanessa Joosen afnam, kan je hier weldra een transcriptie lezen, alsook een overzicht van onze meest geciteerde bronnen.
Wetenschappelijke publicaties
-
Schuifelen en zuchten
Jeugdliteratuur wordt traditioneel beschouwd als een drager van verscheidene ideologieën en een belangrijke factor in de socialisatie van kinderen, bijvoorbeeld op vlak van de representatie van leeftijd. Een kinderboek dat oudere personages afschildert als fragiele mensen met ouderwetse gewoontes, zal het beeld dat de jonge lezer heeft van oudere mensen in diens eigen omgeving beïnvloeden en misschien tot gevolg hebben dat die met een negatieve blik naar de oudere generatie kijkt. Omgekeerd, wanneer kinderen vaak in contact komen met verhalen waarin oudere personages vol levenslust hun eigen pad bewandelen, zullen ze in het echte leven waarschijnlijk op een andere manier naar oudere mensen kijken. In dit artikel beargumenteerd Lindsey Geybels dat niet alleen kinderliteratuur, maar ook fictie voor jongvolwassenen en volwassenen, een invloed heeft op de perceptie van leeftijd, en dan voornamelijk oude volwassenheid, bij zijn lezers. In een groot corpus van 41 Nederlandse boeken geschreven voor verschillende leeftijden wordt de representatie van oudere mannen en vrouwen bestudeerd aan de hand van de werkwoorden, grammaticale bezittingen en bijvoeglijke naamwoorden.
Geybels, Lindsey. ‘Shuffling Softly, Sighing Deeply: A Digital Inquiry into Representations of Older Men and Women in Literature for Different Ages‘.
Soc. Sci. (2023): 12(3)
-
Raadt de computer hoe oud de schrijver of lezer is?
Literaire teksten bestaan uit woorden en niet uit getallen: dat maakt het niet gemakkelijk om ze voor statistische analyses te gebruiken. Met behulp van computerprogramma’s lukt dat wel. Woorden kunnen worden omgezet in getallen en zo kunnen specifieke delen van een tekst op grote schaal worden onderzocht. Wetenschappers uit verschillende domeinen keken zo op verschillende manieren naar tekstelementen zoals zinslengte, woordlengte en lexicale diversiteit. Stylometrie is een van die vakgebieden. Het vakgebied bestudeert de schrijfstijl van één auteur en let daarbij op typische elementen van hun stijl. Zo kunnen anonieme teksten toch aan een auteur worden gekoppeld. In het onderzoek naar kinderliteratuur worden die typische elementen uit een tekst meestal in verband gebracht met de complexiteit van een tekst en de leeftijd van de doelgroep. In dit artikel analyseert Lindsey Geybels gegevens van het volledige CAFYR-corpus (iets minder dan 700 Engelse en Nederlandse boeken geschreven voor verschillende leeftijden) statistisch. Zij gaat na of je met de tekstelementen beter kan achterhalen voor welke leeftijd een tekst is bedoeld, of net wie of hoe oud de auteur ervan is.
Geybels, Lindsey. ‘Determining Author or Reader: A Statistical Analysis of Textual Features in Children’s and Adult Literature‘.
Proceedings of the Computational Humanities Research Conference (2022): 355-365.
-
Voor elke leeftijd een stijl
Verschillen tussen jeugdliteratuur en literatuur voor volwassenen zijn vaak onderzocht. Het oeuvre van ‘crosswriters’ of ‘dubbelpublieksauteurs’, die voor beide doelgroepen schrijven, vormt daarvoor een uitstekende bron. Via stylometrie, een digitale onderzoekstechniek om stijl te bestuderen, werd het werk van tien Nederlandse en Engelse dubbelpublieksauteurs onderzocht. Zijn er overeenkomsten tussen de auteurs onderling? En zijn er per auteur verschillen in hun werk voor andere doelgroepen? Daarbij werd rekening gehouden met de doelgroep voor wie het werk is uitgegeven en met het tijdstip van publicatie. Ook hielden de onderzoekers rekening met de visie van de auteurs op stijl en lezersgroepen, die zij onder meer in interviews uiten. Uit deze casestudies blijkt dat de samenhang tussen stijl en beoogde lezer groter is dan die tussen stijl en moment van verschijnen. Met andere woorden, boeken voor jonge lezers lijken onderling meer op elkaar dan die voor volwassen lezers, ook als we daarbij rekening houden met de evolutie die de auteurs doormaken.
Haverals, Wouter, Geybels, Lindsey & Vanessa Joosen. ‘A style for every age : a stylometric inquiry into crosswriters for children, adolescents and adults‘.
Language and literature (2022): 1-23.
-
Moeten we nog bang zijn voor de ‘oude heks’?
Hedendaagse sprookjesbewerkingen spelen met gekende verhaalstof, maar maken die een stuk complexer. Dat is ook het geval bij Cinderella is Dead van Kalynn Bayron, dat het bekende sprookjes van Assepoester feministisch bewerkt. De beeldvorming rond leeftijd staat er niet los van gender. Sylvia Henneberg onderzocht eerder leeftijdsgebonden stereotypes in sprookjes; Susan Pickard verkende het motief van de ‘oude heks’ of ‘hag’. Vanuit hun bevindingen onderzoeken we de wisselwerking tussen sprookjesbewerking, ideologie rond leeftijd in traditionele sprookjes en het samenspel tussen leeftijd en gender. De veelzijdige karakterisering van oudere personages blijkt bij te dragen aan de verbeelding van intergenerationele relaties, die op hun beurt aangeven waarom er historisch en cultureel nood is aan hervertellingen van traditionele sprookjes.
Anjirbag, Michelle Anya & Joosen, Vanessa. “You Have to Set the Story You Know Aside”: constructions of youth, adulthood and senescence in Cinderella Is Dead.
Humanities 11.1 (2022): 25.
-
Kind of volwassene, wat maakt het uit?
Opvattingen over leeftijd bepalen niet alleen de verhalen in jeugdboeken, maar ook het veld van de jeugdliteratuur. Daarbij gaat veel aandacht naar de verhouding tussen kinderen en volwassenen. Die kan je zien als twee erg verschillende leeftijdsgroepen, maar evengoed als deel van een doorlopende schaal met verschillende leeftijdsfasen die geleidelijk in elkaar overgaan en ook veel gelijkenissen hebben. In de vakliteratuur worden voor die verschillende benaderingen het ‘verschilmodel’, ‘deficitmodel’ en verwantschapmodel gebruikt. Bart Moeyaert heeft het onderscheid tussen jeugdliteratuur en volwassenenliteratuur altijd bevochten. In de loop van zijn schrijverschap, waarbij hij zelf verschillende leeftijdsfasen doormaakte, hanteerde hij niettemin verschillende leeftijdsnormen. Naarmate hij ouder werd, legde hij meer nadruk op de verwantschap tussen kinderen en volwassenen. In zijn romans voert hij volwassenen op die veel missen doordat ze hun kinderen niet voldoende zien, maar ook rolmodellen die tonen wat er te winnen valt bij de verwantschap tussen jong en oud.
Joosen, Vanessa. ‘Van kind naar kinship : de constructie van leeftijd in de literatuuropvattingen van Bart Moeyaert in de loop van zijn schrijverschap’.
Spiegel der Letteren 63: 1-2 (2021), p. 89-112.
In de media
-
Wat heeft leeftijd ermee te maken?
Leeftijd is een complex fenomeen. Denk even na over de volgende vragen: Hoe oud ben je? En hoe oud voel je je? Hoe oud schatten andere mensen dat je bent? En waarom denken jij, en die andere mensen, dat? Sommige van die inzichten kunnen teruggebracht worden tot de boeken die je als kind las, omdat die een grote rol speelden bij de vorming van je identiteit. Daarom is het belangrijk om te onderzoeken hoe leeftijd in kinderboeken wordt geconstrueerd. In deze podcast stelt CAFYR-teamlid Emma-Louise Silva u voor aan onderzoekers die (hoewel ze toegeven dat ze hun leeftijd helemaal niet voelen!) proberen uit te zoeken wat kinderboeken onthullen over leeftijd. Daartoe onderzoekt het team 800 kinderboeken uit het Verenigd Koninkrijk, België en Nederland. Of je nu een 70-jarige ’teenage dirtbag’ bent, of een 7-jarige sprinter die denkt dat oude mensen slowpokes zijn, deze podcast is voor jou!
Deze podcast is opgenomen, bewerkt en geproduceerd door Emma-Louise Silva. Coaching door Tinne Claes en Joris Van Damme (SciComm Academy) en mixing door Joris Van Damme.
Silva, Emma-Louise. ‘What’s age got to do with it?‘.
SciMingo’s Podcast.
-
Hoe oud is jong?
Met dit essay wil Vanessa Joosen bijdragen aan een groter bewustzijn rond leeftijd. Ze pleit voor meer openheid over leeftijdsnormen en meer dialoog tussen verschillende generaties. Daarvoor richt ze zich op mensen die zich dagelijks met zo’n dialoog bezighouden.
Voor dit boek interviewde ze twaalf Britse, Nederlandse en Vlaamse auteurs: David Almond, Aidan Chambers, Anne Fine, Ed Franck, Guus Kuijer, Bart Moeyaert, Aline Sax, Hilde Vandermeeren, Joke van Leeuwen, Edward van de Vendel, Jacqueline Wilson en Anna Woltz.
De meesten van hen schreven boeken voor kinderen én volwassenen. Joosen ging specifiek op zoek naar auteurs die op heel jonge leeftijd debuteerden of een lange schrijverscarrière achter de rug hebben. Hoe slagen zij erin die afstand te overbruggen?
Joosen, Vanessa. Hou oud is jong?
Letterwerk, 2022.
Interviews
We werken nog hard aan deze inhoud.
Bronnenlijst
We werken nog hard aan deze inhoud.
