Hedendaagse sprookjesbewerkingen spelen met gekende verhaalstof, maar maken die een stuk complexer. Dat is ook het geval bij Cinderella is Dead van Kalynn Bayron, dat het bekende sprookjes van Assepoester feministisch bewerkt. De beeldvorming rond leeftijd staat er niet los van gender. Sylvia Henneberg onderzocht eerder leeftijdsgebonden stereotypes in sprookjes; Susan Pickard verkende het motief van de ‘oude heks’ of ‘hag’. Vanuit hun bevindingen onderzoeken we de wisselwerking tussen sprookjesbewerking, ideologie rond leeftijd in traditionele sprookjes en het samenspel tussen leeftijd en gender. De veelzijdige karakterisering van oudere personages blijkt bij te dragen aan de verbeelding van intergenerationele relaties, die op hun beurt aangeven waarom er historisch en cultureel nood is aan hervertellingen van traditionele sprookjes.
Anjirbag, Michelle Anya & Vanessa Joosen. ‘“You Have to Set the Story You Know Aside”: Constructions of Youth, Adulthood and Senescence in Cinderella Is Dead’.
Humanities, vol. 11, no. 1, 2022, p. 25.
doi: 10.3390/h11010025
Opvattingen over leeftijd bepalen niet alleen de verhalen in jeugdboeken, maar ook het veld van de jeugdliteratuur. Daarbij gaat veel aandacht naar de verhouding tussen kinderen en volwassenen. Die kan je zien als twee erg verschillende leeftijdsgroepen, maar evengoed als deel van een doorlopende schaal met verschillende leeftijdsfasen die geleidelijk in elkaar overgaan en ook veel gelijkenissen hebben. In de vakliteratuur worden voor die verschillende benaderingen het ‘verschilmodel’, ‘deficitmodel’ en verwantschapmodel gebruikt. Bart Moeyaert heeft het onderscheid tussen jeugdliteratuur en volwassenenliteratuur altijd bevochten. In de loop van zijn schrijverschap, waarbij hij zelf verschillende leeftijdsfasen doormaakte, hanteerde hij niettemin verschillende leeftijdsnormen. Naarmate hij ouder werd, legde hij meer nadruk op de verwantschap tussen kinderen en volwassenen. In zijn romans voert hij volwassenen op die veel missen doordat ze hun kinderen niet voldoende zien, maar ook rolmodellen die tonen wat er te winnen valt bij de verwantschap tussen jong en oud.
Joosen, Vanessa. ‘Van kind naar kinship : de constructie van leeftijd in de literatuuropvattingen van Bart Moeyaert in de loop van zijn schrijverschap’.
Spiegel der Letteren, vol. 63, no. 1–2, 2021, pp. 89–112.
10.2143/SDL.63.1.3289319
Veel kinderboeken draaien om jonge personages. Toch zijn er ook vaak oudere personages aan zet, of verandert hun leeftijd in de loop van het verhaal. Op die manier komen kinderen via boeken in aanraking met ideeën over leeftijd. Stereotypes zoals de ‘oude heks’ of de ‘wijze oude mentor’ geven het idee door dat oude vrouwen gemeen zijn, of oude mensen vanzelfsprekend wijs. Andersom zijn er ook boeken die bewust afstand nemen van vastgeroeste ideeën. Er komt steeds meer aandacht voor intergenerationele dialoog en een genuanceerde blik op ouderdom. Onderzoek naar leeftijd in boeken en de manier waarop lezers met die beelden rond leeftijd omgaan, kan verder aantonen hoe jeugdliteratuur bijdraagt tot ideeën over leeftijd.
Joosen, Vanessa. ‘Aging in children’s literature’.
Encyclopedia of gerontology and population aging, edited by Danan Gu and Matthew E. Dupre, Springer, 2022, pp. 280–284.
doi: 10.1007/978-3-319-69892-2_250-1
